Son zamanlarda sıklıkla kullandığımız online alışverişin hukuki boyutu, mesafeli sözleşmeler olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)’da düzenlenmiştir. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 28 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe girmiş ve teknoloji ile değişen alışveriş alışkanlıklarına uygun olarak tüketicinin ve satıcının hak ve yükümlülüklerini belirlemiştir. Mesafeli sözleşmeler “Mesafeli sözleşme, satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir” şeklinde tanımlanmıştır. Satıcı veya sağlayıcının aynı zamanda mağazasında mal veya hizmetlerini sunuyor olması fark yaratmayan bir durumdur. Bir sözleşmenin uzaktan iletişim araçları ile başlatılması, fakat sonunda satıcı veya sağlayıcının işyerinde kurulması halinde bu sözleşme mesafeli sözleşme olarak kabul edilmeyecektir. Örneğin saç kesimi için kuaförden randevu alınması durumunda mesafeli sözleşme olmayacaktır. İkinci önemli unsur ise tüketici ile satıcı veya sağlayıcı arasında sözleşmenin telefon, mektup, elektronik posta mesajı gibi uzaktan iletişim aracının kullanılması suretiyle akdedilmiş olması gerekir. Özellikle internet üzerinden yapılan alışverişlerde pek de dikkat edilmeyen ancak akdin kurulması için büyük önem taşıyan diğer husus ise tüketicinin bilgilendirilmesi zorunluluğudur.
“Tüketici, mesafeli sözleşmenin kurulmasından ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce, aşağıdaki hususların tamamını içerecek şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından bilgilendirilmek zorundadır.
a) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
b) Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı, varsa MERSİS numarası,
c) Tüketicinin satıcı veya sağlayıcı ile hızlı bir şekilde irtibat kurmasına imkan veren, satıcı veya sağlayıcının açık adresi, telefon numarası ve benzeri iletişim bilgileri ile varsa satıcı veya sağlayıcının adına ya da hesabına hareket edenin kimliği ve adresi,
ç) Satıcı veya sağlayıcının tüketicinin şikayetlerini iletmesi için (c) bendinde belirtilenden farklı iletişim bilgileri var ise, bunlara ilişkin bilgi,
d) Mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı, niteliği itibariyle önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa tüm nakliye, teslim ve benzeri ek masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
e) Sözleşmenin kurulması aşamasında uzaktan iletişim aracının kullanım bedelinin olağan ücret tarifesi üzerinden hesaplanamadığı durumlarda, tüketicilere yüklenen ilave maliyet,
f) Ödeme, teslimat, ifaya ilişkin bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler ve satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri,
g) Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler,
ğ) Cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası veya elektronik posta bilgileri,
h) 15 inci madde uyarınca cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgi,
ı) Satıcı veya sağlayıcının talebi üzerine, varsa tüketici tarafından ödenmesi veya sağlanması gereken depozitolar ya da diğer mali teminatlar ve bunlara ilişkin şartlar,
i) Varsa dijital içeriklerin işlevselliğini etkileyebilecek teknik koruma önlemleri,
j) Satıcı veya sağlayıcının bildiği ya da makul olarak bilmesinin beklendiği, dijital içeriğin hangi donanım ya da yazılımla birlikte çalışabileceğine ilişkin bilgi,
k) Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını Tüketici Mahkemesine veya Tüketici Hakem Heyetine yapabileceklerine dair bilgi.”
Satıcı, tüketicinin yukarıda anılan ön bilgileri edindiğini, kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak teyit etmesini sağlamak zorundadır. Aksi halde sözleşme kurulmamış sayılır. Satıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içinde edimini yerine getirmelidir. Burada önemli bir ayrım söz konusudur şöyle ki; mal satışlarında bu süre her halükârda otuz günü geçemez, hizmet sunumu için herhangi bir kanuni azami süre söz konusu değildir.
FESİH
Sözleşmenin feshi durumunda satıcı, teslimat masrafları da dahil olmak üzere tahsil ettiği tüm ödemeleri fesih bildirimi kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içerisinde kanuni faiziyle birlikte tüketiciye geri ödemek zorundadır.
CAYMA HAKKI
Cayma hakkına ilişkin, tüketici on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin mesafeli sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkı süresinde de sözleşmenin hizmet sunumu veya mal teslimine ilişkin olması farklı sonuçlar doğurmaktadır. Hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir. Tüketicinin bu süre içerisinde cayma talebi satıcı veya sağlayıcılara iletmesi yeterlidir. Ayrıca bildirimin satıcı veya sağlayıcılara varması veya onun tarafından öğrenilmiş olması şartı aranmaz. Cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat yükü satıcı veya sağlayıcılardadır. Amacı kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını korumak, zararlarını tazmin etmek, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak olan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, her geçen gün kullanımı daha da artan mesafeli satış sözleşmelerinde de bu dengeyi korumayı amaçlamış olup bu konuda bilinçli olmakta fayda var…